Technologiczna Transformacja Dostępności: Jak AI zmienia proces audytowania?
Dostępność cyfrowa, przez lata postrzegana jako obowiązek prawny i kosztowny dodatek, dziś przechodzi prawdziwą transformację. Według najnowszego raportu Gartnera z 2025 roku, rynek ten znajduje się w fazie intensywnego rozwoju napędzanego przez sztuczną inteligencję (AI). Narzędzia audytowe stają się coraz bardziej precyzyjne, a procesy zautomatyzowane i zintegrowane z cyklem tworzenia oprogramowania. Co warto wiedzieć o użyciu AI w świecie dostępności?
Od zgodności do innowacji
Jeszcze kilka lat temu większość organizacji traktowała dostępność jako reakcję na wymogi prawne, chociażby przez sprawdzenie, czy strona spełnia normy WCAG, często dopiero po jej uruchomieniu. Dziś, pod wpływem Europejskiego Aktu o Dostępności (EAA), firmy zobowiązane są do projektowania produktów dostępnych już od samego początku.
Gartner wskazuje, że nowoczesne platformy dostępności w modelu SaaS stały się podstawą tej zmiany. Integrują się z narzędziami projektowymi (takimi jak Figma), środowiskami programistycznymi (Visual Studio Code, JetBrains) czy systemami zarządzania treścią. Dzięki temu dostępność nie jest już zewnętrznym procesem, lecz częścią życia produktu.
AI jako motor napędowy audytów nowej generacji?
Najbardziej dynamiczną zmianą jest jednak udział sztucznej inteligencji. Gartner prognozuje, że do 2027 roku rozwiązania oparte na AI będą w stanie wykrywać ponad 90% problemów z dostępnością w porównaniu z 80% obecnie. To ogromny skok jakościowy, który pozwala nie tylko przyspieszyć audyty, ale też znacząco poprawić ich dokładność.
AI analizuje kod, interfejsy i treść cyfrową w sposób przypominający zachowanie użytkownika. Technologia tzw. computer vision potrafi ocenić kontrast kolorów, rozpoznawać elementy wizualne czy analizować poprawność etykiet. Z kolei algorytmy generatywne, podobne do tych, które napędzają modele językowe, potrafią automatycznie sugerować poprawki w kodzie i strukturze strony, uwzględniając jej kontekst i cel.
W praktyce oznacza to, że wiele błędów dostępnościowych może być wykrytych i naprawionych jeszcze przed publikacją, bez konieczności angażowania ekspertów w każdą drobną zmianę. Specjaliści nadal pełnią kluczową rolę, AI nie zastępuje ludzkiej oceny, ale ich praca przenosi się na poziom nadzoru, interpretacji i szkolenia modeli.
Agenci przeglądarkowi – co to takiego?
Jednym z najbardziej fascynujących trendów rozwoju dostępności cyfrowej są tzw. AI browser agents, czyli autonomiczne programy, które potrafią symulować zachowania użytkowników korzystających z czytników ekranu, klawiatury czy interfejsów dotykowych.
Przykładowo, niektóre rozwiązania umożliwiają agentom samodzielne „poruszanie się” po stronie, analizowanie interakcji i raportowanie barier, które wcześniej wymagały manualnych testów. Dzięki temu możliwe jest wykrycie błędów, które ujawniają się dopiero podczas rzeczywistego korzystania z aplikacji, np. nieprawidłowego porządku nawigacji czy problemów z etykietami przy dynamicznych elementach.
Wprowadzenie agentów przeglądarkowych to krok w stronę audytów ciągłych, a więc takich, które prowadzone są w tle, równolegle z rozwojem produktu. Zmienia to także sam charakter raportowania, zamiast statycznych raportów, zespoły otrzymują dynamiczne dane, które można od razu wykorzystać w środowisku developerskim.
Dlaczego automaty nie wykrywają 100% błędów? – znaczenie kontekstu
Choć skuteczność automatyzacji w testach dostępności stale rośnie, żadne narzędzie, nawet oparte na zaawansowanej AI nie jest w stanie wykryć wszystkich błędów WCAG. Dzieje się tak, ponieważ wiele aspektów dostępności wymaga interpretacji kontekstu, znaczenia treści i intencji autora. Na przykład to, czy obrazek wymaga opisu alternatywnego, zależy od tego, jaką pełni funkcję w danym miejscu. Podobnie etykieta formularza może być technicznie poprawna, ale semantycznie błędna, jeśli nie oddaje sensu pola w kontekście interakcji samego użytkownika.
Automatyczne testy często generują fałszywie dodatnie lub fałszywie ujemne wyniki, a więc wykrywają błędy tam, gdzie ich nie ma, lub pomijają problemy, które użytkownicy rzeczywiście napotykają. Wynika to z ograniczeń algorytmów, które potrafią analizować strukturę kodu, ale nie „rozumieją” intencji projektanta czy realnych potrzeb użytkownika.
W tym miejscu pojawia się rola agentów przeglądarkowych i generatywnej AI. Dzięki zdolności do uczenia się zachowań użytkowników i rozumienia kontekstu interakcji nowe modele potrafią coraz trafniej oceniać, czy dany element spełnia założenia WCAG. Począwszy od prostego wykrywania błędów po ocenę jakości doświadczeń użytkownika (UX Accessibility). Gartner wskazuje, że właśnie ta warstwa stanowi największy potencjał AI w obszarze dostępności.
Od audytu do adaptacji
AI nie tylko wykrywa błędy, potrafi również dostosowywać doświadczenie użytkownika w czasie rzeczywistym. Gartner określa ten trend mianem „adaptacyjnej dostępności”. Systemy uczą się zachowań użytkowników i automatycznie modyfikują interfejs. Jeśli ktoś regularnie powiększa tekst lub korzysta z wysokiego kontrastu, aplikacja zapamiętuje te preferencje i stosuje je przy każdym kolejnym logowaniu.
Dzięki integracji z protokołem Model Context Protocol (MCP), sztuczna inteligencja zyskuje dostęp do kontekstu programistycznego – może analizować kod, rozumieć relacje między elementami i sugerować poprawki zgodne z zasadami WCAG. Deweloperzy otrzymują zatem nie tylko raport błędów, ale i propozycje ich rozwiązania w czasie rzeczywistym, bez opuszczania środowiska pracy.
Ten kierunek rozwoju otwiera drogę do tzw. hiperpersonalizacji, w której interfejs nie tylko jest dostępny, ale i dopasowany do indywidualnych możliwości użytkownika.
Model hybrydowy – skuteczne połączenie wiedzy i AI?
Gartner podkreśla, że przyszłość audytów to model hybrydowy. Automatyzacja oparta na AI zapewnia skalowalność i szybkość, ale nie zastąpi empatii, doświadczenia i kontekstu, jakie wnosi człowiek. Dlatego najlepsze rozwiązania łączą oba podejścia, automatyczne wykrywanie błędów i ich ocenę przez ekspertów ds. dostępności.
Dostępność jako część DNA organizacji
Zarówno raport Gartnera, jak i działania liderów rynku wskazują jednoznacznie, firmy, które inwestują w AI w obszarze dostępności, zyskują przewagę nie tylko technologiczną, ale i wizerunkową. Budują zaufanie użytkowników, zwiększają zasięg swoich produktów i redukują ryzyko prawne.
Gartner prognozuje, że do 2030 roku największym źródłem przychodów w tej branży staną się usługi związane z trenowaniem i dostrajaniem agentów AI, czyli tworzeniem modeli zdolnych do samodzielnego rozpoznawania i poprawiania błędów dostępnościowych.
Jeśli potrzebujesz pomocy w zakresie dostępności i użycia AI, zgłoś się do nas. Chętnie podzielimy się naszym doświadczeniem! Zapraszamy również do zapoznania się z kolejnymi artykułami z naszego cyklu, które poruszają tematykę dostępności i AI.
Masz pytania?
Skontaktuj się z nami!