Standard dostępności WCAG ma za zadanie zmniejszać ryzyko wykluczenia społecznego oraz ułatwiać funkcjonowanie w wirtualnym świecie w przypadku osób ze szczególnymi potrzebami, w tym seniorów lub ludzi doświadczonych rozmaitymi formami niepełnosprawności.
Spełnienie kryteriów obowiązującego obecnie standardu WCAG 2.1 w instytucjach publicznych wiąże się z koniecznością wprowadzenia szeregu elementów na stronach www i w aplikacjach mobilnych.
Jak powinny te zmiany wyglądać w praktyce?
Zasady dostępności strony – co się szczególnie liczy?
Dostępność w przepisach określono jako zespół 4 zasad. Zalicza się do nich:
- Postrzegalność (Perceivable),
- Zrozumiałość (Uderstandabe),
- Funkcjonalność (Operable),
- Solidność (Robust).
Postrzegalność ma silny związek z odbiorem strony przy pomocy zmysłów. W tej zasadzie mamy zatem do czynienia z odpowiednim krojem i wielkością czcionek oraz kontrastami zastosowanymi na stronie. Zrozumiałość zapewnia klarowność informacji oraz pozwala dotrzeć do nich w uproszczony sposób. Funkcjonalność i solidność dostarczają odpowiednich narzędzi usprawniających dostęp do danych w witrynie.
Są to pojęcia dość ogólne. Stąd ustawodawca przygotował dla każdej z kategorii szereg precyzyjnych wytycznych, co i w jaki sposób musi zostać poprawione na stronie, aby spełniała ona normy WCAG 2.1.
Łącznie mamy do czynienia z niemal 80 kryteriami, przypisanymi do trzech poziomów: A, AA, AAA. Każdy z nich oznacza inny stopień spełniania wytycznych.
Poziomy dostępności – czym różni się poziom A, AA oraz AAA?
Poziom A określa niezbędne minimum, które pozwala na uzyskanie dostępności, bez wykluczania jakichkolwiek grup użytkowników.
Poziom AA zawiera kryteria zalecane, aby strona była jak najbardziej przyjazna użytkownikom o specjalnych wymaganiach.
Poziom AAA natomiast wprowadza dostępność w pełnym zakresie, zapewniając komfortowe użytkowanie dla wszystkich osób.
Przykładem dostępności na różnych poziomach może być choćby wprowadzenie alternatywnych form prezentacji treści. Na poziomie A może się to odbywać poprzez nagranie audio, video lub rozszerzone napisy. Poziom AA wprowadza napisy rozszerzone albo audiodeskrypcję. Na poziomie AAA pojawiają się natomiast nagrania w języku migowym.
Konieczne i niekonieczne elementy strony
Standard WCAG 2.1 określa precyzyjnie, które elementy strony muszą być wykonane z zachowaniem najwyższych standardów dostępności.
Za części strony, które muszą być bezwzględnie dostępne, uznaje się:
- link do BIP,
- dane kontaktowe,
- narzędzia kontaktowe (formularze, przekierowania do innych form kontaktu),
- nawigację,
- deklarację dostępności,
- dokumenty urzędowe dla użytkowników, w tym również wzory formularzy lub umów do pobrania.
W ramach ustawy pojawia się też szereg informacji o wyjątkach i częściach strony, które nie muszą być dostępne.
Zalicza się do nich między innymi:
- multimedia nadawane na żywo,
- dokumenty archiwalne, opublikowane przed 23 września 2018,
- treści od innych podmiotów,
- treści, których nie wykorzystuje się do realizacji bieżących zadań,
- niektóre mapy (jeśli zapewni się do nich alternatywny dostęp).
Czy każda instytucja musi zapewnić dostępność?
Ustawa precyzyjnie określa, że instytucje publiczne mają zapewnić dostępność wyżej opisanych elementów, w precyzyjnie określonych stopniach.
Zdarzają się jednak sytuacje, gdy podmioty są z tego obowiązku zwolnione. W ustawie pojawia się informacja o tym, że zwolnienie z wprowadzenia dostępności strony internetowej lub aplikacji mobilnej występuje wtedy, gdy wiązałoby się to z nadmiernymi kosztami.
Taka instytucja jest zobowiązana do przygotowania pełnej analizy, zawierającej ocenę zwiększenia dostępności oraz szacunki, w jakim stopniu prezentowane treści dotyczą osób z niepełnosprawnością. Podmiot musi również wprowadzić alternatywne formy dostępu do wymaganych danych lub zamieścić informację, na jakich, innych stronach można je znaleźć.
Warto pamiętać, że zbyt wysokie obciążenie kosztowe nie zwalnia z obowiązku przygotowywania i publikowania deklaracji dostępności, do której dołącza się wyniki przeprowadzonej analizy.